Gminę Bełchatów jako odrębną jednostkę terytorialną utworzono na mocy Uchwały NR XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim. Uchwała ta była konsekwencją ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. Ustawa ta znosiła podział na gromady i przywracała gminy jako organy władzy i administracji państwowej.
Na mocy uchwały z 9 grudnia 1972 roku, powołano wówczas gminę BEŁCHATÓW z siedzibą gminnej rady narodowej w Bełchatowie, a w skład nowo tworzonej gminy weszły obszary sołectw: Adamów, Binków, Dobiecin, Dobrzelów, Domiechowice, Helenów, Huta, Janina, Józefów, Kałduny, Korczew, Ławy, Myszaki, Niedyszyna, Podwody, Podwody-Kolonia, Politanice, Postękalice, Postękalice-Kolonia, Wielopole, Wola Kruszyńska, Wola Mikorska, Zawady, Zdzieszulice Górne.
Na mocy tej samej uchwały utworzono również gminę GROCHOLICE z siedzibą gminnej rady narodowej w Grocholicach; w skład nowo tworzonej gminy chodzą obszary sołectw: Augustynów, Bukowa, Grocholice, Janów, Księży Młyn, Kurnos Drugi, Kurnos Pierwszy, Ludwików, Łękawa, Mazury, Mokracz, Oleśnik, Poręby, Rząsawa, Wólka Łękawska, Zamoście, Zawadów i Zdzieszulice Dolne.
Uchwała weszła w życie 1 stycznia 1973 roku.
3 grudnia 1975 roku Gminna Rada Narodowa w Bełchatowie jednogłośnie poparła wniosek o zwrócenie się do Wojewódzkiej Rady Narodowej w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla Miasta i Gminy Bełchatów. Połączone rady narodowe miasta i gminy miałby być od 1 stycznia 1976 roku wspólnym terenowym organem władzy państwowej. Wniosek uzasadniano „uwzględnieniem istniejących potrzeb na terenie miasta i w miejscowościach na terenie gminy Bełchatów”, związanych z budową zespołu Górniczo – Energetycznego Bełchatów.
22 grudnia 1975 roku Wojewódzka Rada Narodowa w Piotrkowie Trybunalskim podjęła Uchwałę nr III/15/75 w sprawie utworzenie wspólnych rad narodowych dla miast i gmin w województwie piotrkowskim.
Kolejne zmiany weszły w życie 1 stycznia 1977 roku po tym, jak 29 grudnia 1976 roku wydano Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organzów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim. Zniesiono wówczas gminę Grocholice i do gminy Bełchatów włączono obszary sołectw Augustynów, Bukowa, Janów, Kielchinów, Księży Młyn, Kurnos Drugi, Kurnos Pierwszy, Ludwików, Łękawa, Mazury, Mokracz, Oleśnik, Poręby, Rząsawa, Wólka Łękawska, Zawadów i Zdzieszulice Dolne.
Z kolei na mocy Rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 roku w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach białostockim, krośnieńskim, legnickim, nowosądeckim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnowskim i włocławskim do miasta Bełchatowa włączono ze znoszonej gminy Grocholice obszary sołectw Grocholice i Zamoście, a z terenu gminy Bełchatów włączono do miasta obszary sołectw Bińków i Politanice oraz część obszaru sołectwa Dobrzelów (obejmującego wieś Paulinów o powierzchni 78 ha) i część obszaru sołectwa Domiechowice o powierzchni 361 ha). To rozporządzenie zaczęło obowiązywać z dniem 1 lutego 1977 roku.
Gmina Bełchatów jako odrębna jednostka administracji terytorialnej została przywrócona na mocy uchwały Nr VIII/51/85 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Piotrkowie Trybunalskim z dn. 30 września 1985 r. w sprawie utworzenia odrębnych rad narodowych dla miasta Bełchatów i gminy Bełchatów. Uchwała ta weszła w życie w styczniu 1986 roku. Prace nad utworzeniem odrębnej jednostki administracyjnej stworzonej na terenach otaczających miasto Bełchatów trwały jednak już wcześniej. Funkcję pełnomocnika wojewody ds. organizacji gminy Bełchatów pełnił Marek Pieczara, który wcześniej był m. in. naczelnikiem Gminy Szczerców, od 1981 r. kierownikiem wydziału gospodarki komunalnej i mieszkaniowej w Urzędzie Miasta Bełchatów, a od 1984 r. - zastępcą Naczelnika Miasta i Gminy Bełchatów.
I sesja Gminnej Rady Narodowej w gminie Bełchatów odbyła się 2 stycznia 1986 r. Prowadzenie obrad powierzono najstarszemu radnemu Feliksowi Larczyńskiemu. Na Przewodniczącego GRN wybrano Józefa Szewczyka (rocznik 1917), który był członkiem ZSL i długoletnim pracownikiem rolnictwa. Na Naczelnika Gminy Bełchatów Wicewojewoda Piotrkowski rekomendował Marka Pieczarę, który przez następne dwadzieścia lat stał na czele gminy Bełchatów, najpierw jako naczelnik, potem – jako wójt (w 2002 roku wybrany w wyborach bezpośrednich przez mieszkańców gminy). W kolejnej kadencji w latach 2006 – 2010 na funkcję wójta wybrany został Grzegorz Kępa, długoletni pracownik i działacz samorządowy. Od 2010 do 2018 roku funkcję wójta pełnił Kamil Ładziak.
Obecnie władzę w gminie Bełchatów sprawuje Konrad Koc, który uzyskał mandat w wyborach samorządowych w 2018 roku. Konrad Koc jest doktorem nauk społecznych w dyscyplinie nauki polityczne (specjalizacja samorząd terytorialny) oraz prawnikiem i historykiem. Funkcję Sekretarza pełni Małgorzata Filipek.
